Δεν ξέρεις αυτό που Δεν ξέρεις
Οι ειδικοί της τεχνητής νοημοσύνης «εκπαιδεύουν» πλέον τους υπολογιστές να κάνουν καλύτερες ερωτήσεις, επειδή οι άνθρωποι δεν είμαστε τόσο καλοί, όσο πιστεύουμε, στον εντοπισμό των κενών στις γνώσεις μας.
Με άλλα λόγια, δεν ξέρουμε αυτό που δεν ξέρουμε.
Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν θα μάθουμε τι δεν ξέρουμε. Πάντα θα υπάρχουν κενά στις γνώσεις μας. Θέματα που είμαστε εντελώς ανίδεοι ως προς την άγνοιά μας.
Πάρα πολλοί άνθρωποι θεωρούν την απειρία ως κάτι που μαστίζει μόνο τους νέους, ή τους ανθρώπους που βρίσκονται εκτός της γνωστικής τους βάσης. Αλλά ακόμα και οι ειδικοί είναι συχνά ανίδεοι ως προς το τι δεν ξέρουν.
Φαντάσου να συγκέντρωνες τους πιο λαμπρούς επιστήμονες του 1800 και να τους ζητούσες να προβλέψουν τις σημαντικότερες καινοτομίες του 20ου αιώνα. Οι απαντήσεις τους θα ήταν μάλλον αστείες σήμερα.
Γιατί πιστεύεις ότι τα κενά στις δικές σου γνώσεις είναι μικρότερα;
Αν υπάρχει ένα πράγμα που χρειάζεται να κρατήσεις από αυτό το άρθρο, να θυμάσαι αυτό: Δεν ξέρεις τι είναι αυτό που δεν ξέρεις!
Μάλλον δεν ξέρεις όσα νομίζεις ότι ξέρεις. Όταν τίθενται σε μία δοκιμασία, οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν ότι δεν μπορούν να εξηγήσουν τη λειτουργία των καθημερινών πραγμάτων που νομίζουν ότι καταλαβαίνουν.
Δεν με πιστεύεις; Βρες ένα αντικείμενο που χρησιμοποιείς καθημερινά (ένα φερμουάρ, το κινητό σου τηλέφωνο, ένα ηχείο) και προσπάθησε να περιγράψεις τα στοιχεία του τρόπου που λειτουργεί. Είναι πιθανό να ανακαλύψεις απροσδόκητα κενά στις γνώσεις σου.
Στην ψυχολογία αυτό αποκαλείται γνωστικό εμπόδιο την ψευδαίσθηση του επεξηγηματικού βάθους – cognitive barrier the illusion of explanatory depth. Σημαίνει ότι νομίζεις ότι καταλαβαίνεις πλήρως κάτι που στην πραγματικότητα δεν ξέρεις.
Το βλέπουμε κάθε μέρα με τις βαρύγδουπες εκφράσεις και τα τσιτάτα. Αν και συχνά χρησιμοποιούμε αυτές τις λέξεις, οι έννοιες τους είναι συνήθως ασαφείς. Συγκαλύπτουν κενά στις γνώσεις μας, λειτουργώντας ως θέσεις που περιγράφουν έννοιες που δεν κατανοούμε πλήρως.
Για παράδειγμα, πριν από μερικές μέρες, παρακολούθησα μια εταιρική συνάντηση – meeting, στο οποίο ο αντιπρόεδρος μίλησε για τον εξορθολογισμό των επιχειρηματικών πρακτικών κατά το επόμενο έτος. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας τα στελέχη έδειχναν να συμφωνούν. Μετά, όμως, πολλοί από αυτούς συζητούσαν τι στην πραγματικότητα σημαίνει αυτός ο εξορθολογισμός. Κανένας από τους ανθρώπους που είχε συμφωνίσει με τον αντιπρόερδο, δεν μπορούσε να καθορίσει ακριβώς τη μηχανική του πώς να εξορθολογίσει μια επιχειρηματική πρακτική.
Η ανακάλυψη των επεξηγηματικών κενών είναι απαραίτητη για τους επίδοξους καινοτόμους.
Ένα αδιάγνωστο κενό στη γνώση σημαίνει ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να μην κατανοήσουμε πλήρως ένα πρόβλημα. Αυτό πιθανότατα θα παρεμποδίσει την ανακάλυψη καινοτόμων λύσεων.
Για να ανακαλύψεις τα πράγματα που δεν μπορείς να εξηγήσεις, δες τι κάνουν οι δάσκαλοι. Όταν δίνεις οδηγίες σε κάποιον άλλο, πρέπει να καλύψεις τα κενά στις δικές σου γνώσεις πρώτα. Αλλά δεν χρειάζεται να περιμένεις την ευκαιρία να διδάξεις κάποιον άλλο:
Εξήγησε τις έννοιες στον εαυτό σου καθώς τις μαθαίνεις.
Μπες στη συνήθεια της αυτοδιδασκαλίας. Οι εξηγήσεις σου θα αποκαλύψουν τα δικά σου κενά γνώσης και θα ανακαλύψεις λέξεις και ορισμούς των οποίων οι έννοιες δεν είναι σαφείς.
Συμπεριέλαβε άλλους στη συνεργατική μάθηση.
Βοήθησε στον εντοπισμό κενών γνώσης των ανθρώπων γύρω σου. Ζήτησέ τους να προσπαθήσουν να εξηγήσουν δύσκολες έννοιες, ακόμα κι αν νομίζεις ότι όλοι τις καταλαβαίνουν. Αυτό θα βοηθήσει να εργαστείτε μέσα από νέες ιδέες. Ενίοτε θα αποκαλύψει και θέματα για τα οποία οι συνάδελφοί σας δεν κατανοούν τις κρίσιμες πτυχές μιας εξήγησης.
Όταν αποκαλύπτετε αυτά τα κενά, αντιμετωπίστε τα ως ευκαιρίες μάθησης, όχι ως σημάδια αδυναμίας. Να θυμάσαι ότι στο τέλος, η επιτυχημένη καινοτομία βασίζεται στην υπόθεση ότι εσείς και οι άνθρωποι γύρω σας έχετε μια υψηλής ποιότητας κατανόηση του προβλήματος. Μερικές φορές, αποκαλύπτοντας το ελάττωμα σε αυτή την υπόθεση, θα σας βοηθήσει να βρείτε μια λύση.
Δεν ξέρεις αυτό που Δεν ξέρεις.
Μάθε περισσότερα στο δωρεάν webinar Ανθρώπινο Λάθος και Αποφάσεις. Αίτια και Λύσεις
Σε αυτό το webinar θα μάθεις πως το ότι Δεν ξέρεις αυτό που Δεν ξέρεις είναι το κύριο αίτιο των ασυμμετριών, της τυχαιότητας, της απροβλεψιμότητας και της αβεβαιότητας και τι μπορείς να κάνεις για να περιορίσεις τις λανθασμένες αποφάσεις.
