Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι τα γεγονότα φαίνονται πιο προβλέψιμα αφού έχουν ήδη συμβεί;
Τα αποτελέσματα των εκλογών για παράδειγμα, συχνά φαίνονται πιο εμφανή μετά την καταμέτρηση των ψηφοφοριών. Λένε ότι η ύστερη γνώση είναι 20/20. Με άλλα λόγια, τα πράγματα φαίνονται πάντα πιο προφανή και προβλέψιμα μετά την εκδήλωσή τους.
Στην ψυχολογία, αυτό αναφέρεται ως προκατάληψη. Έχει σημαντικό αντίκτυπο στις συμπεριφορές, τις πεποιθήσεις και τις αποφάσεις που λαμβάνουμε σε καθημερινή βάση.
Τι είναι το Hindsight Bias;
Το Ήξερα Αυτό – Hindsight Bias
Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι τα γεγονότα φαίνονται πιο προβλέψιμα αφού έχουν ήδη συμβεί;
Τα αποτελέσματα των εκλογών για παράδειγμα, συχνά φαίνονται πιο εμφανή μετά την καταμέτρηση των ψήφων. Υποστηρίζεται ότι η ύστερη γνώση είναι 20/20.
Με άλλα λόγια, τα πράγματα φαίνονται πάντα πιο προφανή και προβλέψιμα, μετά την εκδήλωσή τους!
Στην ψυχολογία, αυτό αναφέρεται ως Hindsight Bias. Έχει σημαντικό αντίκτυπο στις συμπεριφορές, τις πεποιθήσεις και τις αποφάσεις που λαμβάνουμε σε καθημερινή βάση.
Τι είναι το Hindsight Bias;
Ο όρος αναφέρεται στην τάση των ανθρώπων να βλέπουν τα γεγονότα ως πιο προβλέψιμα απ’ ότι στην πραγματικότητα. Πριν λάβει χώρα ένα συμβάν, ενώ μπορεί να είμαστε σε θέση να υποθέσουμε κάτι ως προς το αποτέλεσμα, εντούτοις δεν υπάρχει κανένας τρόπος να μάθουμε τι πραγματικά θα συμβεί.
Μετά από ένα συμβάν, οι άνθρωποι συχνά πιστεύουν ότι ήξεραν το αποτέλεσμα του γεγονότος πριν πραγματικά συμβεί. Αυτός είναι ο λόγος που συχνά αναφέρεται ως το φαινόμενο του “το ήξερα αυτό”
Τη στιγμή ακριβώς που η αγαπημένη σας ομάδα χάσει τον αγώνα, ίσως αισθάνεστε πεπεισμένοι ότι ξέρατε ότι θα έχαναν (παρόλο που δεν αισθανθήκατε έτσι πριν από το παιχνίδι).
Το φαινόμενο έχει αποδειχθεί σε διάφορες καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών, επιχειρηματικών, επαγγελματικών, αθλητικών και άλλων πλαισίων.
Σε πειράματα, οι άνθρωποι συχνά ανακαλούν τις προβλέψεις τους πριν από την εκδήλωση, πολύ ισχυρότερες από ότι ήταν στην πραγματικότητα.
Πρακτικά παραδείγματα
Για παράδειγμα. Αν είστε πολιτικός ηγέτης και κάτι πάει καταστροφικά στραβά, είναι πολύ πιθανό να έχετε πέσει θύμα του Hindsight Bias.
Μετά την εκδήλωση του περιστατικού είναι πολύ πιθανό κάποιος να πει: «έπρεπε να το γνωρίζουν». Όπως ακριβώς συνέβη με τον Admiral Kimmel, μετά την ξαφινκή επίθεση στο Pearl Harbor.
Ή όπως έγινε με τον πρόεδρο της Αμερικής μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. Έπρεπε να είχε καταλάβει, έλεγαν, ότι οι τρομοκράτες ήταν αποφασισμένοι να χτυπήσουν την Αμερική.
Το ίδιο και με το challenger, που μετά το συμβάν έλεγαν πως η NASA έπρεπε να γνωρίζει ότι ήταν πολύ κρύα η μέρα για την πραγματοποίηση της εκτόξευσης.
Είναι όμως όλες αυτές οι κριτικές πραγματικά δίκαιες;
Hindsight ή Unconscious bias αναφέρεται συχνά ως το φαινόμενο του “το ήξερα”. Περιλαμβάνει την τάση κατά την οποία οι άνθρωποι πρέπει να υποθέσουν ότι γνώριζαν το αποτέλεσμα ενός γεγονότος, αφού το αποτέλεσμα έχει ήδη καθοριστεί.
Κάπως έτσι δεν είναι και όταν ο διαιτητής καταλογίζει φάουλ σε παίχτη της ομάδας μας; Μπορούμε να γρήγορα να βρούμε όλους τους λόγους για τους οποίους η απόφασή του είναι λάθος.
Όταν κάνει το ίδιο σε παίχτη της αντίπαλης ομάδας όμως;
Είναι όλα καλά, Είναι σωστός και δίκαιος.
Εξηγήσεις για το Hindsight Bias
Τι ακριβώς προκαλεί λοιπόν αυτή την προκατάληψη; Οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο ότι υπάρχουν τρεις βασικές και αλληλένδετες μεταβλητές που συμβάλουν σε αυτήν την τάση να βλέπουμε τα πράγματα πιο προβλέψιμα απ’ ότι είναι πραγματικά.
Γνωστική
Οι άνθρωποι τείνουν να παραμορφώνουν ή ακόμα και να θυμούνται προηγούμενες προβλέψεις τους για ένα συμβάν. Μπορεί να είναι ευκολότερο να ανακαλέσουμε πληροφορίες που είναι σύμφωνες με τις τρέχουσες γνώσεις μας.
Μεταγνωστική
Όταν μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε πώς ή γιατί συνέβη ένα γεγονός, τότε αυτό το γεγονός μπορεί να φαίνεται ότι ήταν εύκολα προβλέψιμο.
Κίνητρα
Στους ανθρώπους μας αρέσει να σκεφτόμαστε τον κόσμο ως προβλέψιμο. Το να πιστεύουμε ότι ένα αποτέλεσμα ήταν «αναπόφευκτο» μπορεί να είναι παρήγορο για μερικούς από εμάς.
Όταν και οι τρεις αυτοί παράγοντες ενυπάρχουν άμεσα σε μια κατάσταση, η Ασυνείδητη προκατάληψη – Hindsight Bias είναι εκεί.
Όταν μια ταινία φτάνει στο τέλος της και ανακαλύπτουμε ποιος ήταν πραγματικά ο δολοφόνος, ίσως ανακαλέσουμε στη μνήμη μας την ταινία για θυμηθούμε τις αρχικές μας εντυπώσεις για τον ένοχο. Μπορούμε επίσης να εξετάσουμε όλες τις καταστάσεις και τους δευτερεύοντες χαρακτήρες και να πιστεύουμε ότι με δεδομένες αυτές τις μεταβλητές, ήταν σαφές το τι θα συνέβαινε. Μπορεί ακόμα και να φύγουμε από τον κινηματογράφο νομίζοντας ότι το ξέραμε καθ ‘όλη τη διάρκειά της, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι μάλλον δεν το γνωρίζαμε.
Ένα πιθανό πρόβλημα με αυτόν τον τρόπο σκέψης είναι ότι μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική εμπιστοσύνη. Εάν πιστεύουμε λανθασμένα ότι έχουμε εξαιρετική προνοητικότητα ή διαίσθηση, ενδέχεται να έχουμε παραπανήσια αυτοπεποίθηση, κάτι που μας κάνει να αναλάβουμε περιττούς και χωρίς ουσιαστικό λόγο κινδύνους.
Τέτοιοι κίνδυνοι μπορεί να είναι οικονομικοί, επιχειρηματικοί και επενδυτικοί. Μπορεί επίσης να είναι συναισθηματικοί, όπως το να επενδύσουμε πάρα πολύ από τον εαυτό μας σε μια κακή σχέση.
Υπάρχει όμως κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να αντισταθμίσουμε αυτή την προκατάληψη;
Οι ερευνητές Roese και Vohs προτείνουν ότι ένας τρόπος για να αντισταθμίσουμε αυτή την προκατάληψη, είναι να εξετάσουμε πράγματα που μπορεί να είχαν συμβεί αλλά δεν έχουν. (Roese NJ, Vohs KD. Hindsight bias. Perspect Psychol Sci. 2012;7(5):411-426. doi:10.1177/1745691612454303)
Με την νοητική εξέταση των πιθανών αποτελεσμάτων, μπορούμε να αποκτήσουμε μια πιο ισορροπημένη οπτική για ένα αποτέλεσμα.
Αυτό είναι ένα από τα σημαντικά θέματα που μαθαίνουμε να κάνουμε στην πράξη με τους HITL προσομοιωτές της Bailout Human Synthesis
